Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, nie służy samodiagnozie ani samoleczeniu i w żadnym wypadku nie może zastąpić indywidualnej porady lekarskiej!
Rodzaje przebarwień na twarzy i w innych miejscach
Przebarwienia, inaczej zmiany hiperpigmentacyjne, to ciemniejsze plamy na skórze, które powstają wskutek nagromadzenia melaniny w warstwie podstawnej naskórka. Istnieją też inne przebarwienia, niemelaninowe. Należą do nich m.in. plamy starcze zawierające lipofuscynę.
- Melazma (ostuda) to jasno lub ciemnobrązowe przebarwienia naskórka o różnej wielkości i nieregularnych kształtach. Są zupełnie płaskie, nie łuszczą się, nie swędzą ani nie bolą. Ostuda najczęściej pojawia się na twarzy lub przedramionach. O wiele częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn i jest związana z podwyższonym poziomem hormonów płciowych – estrogenów. Dlatego czasem określa się ją jako przebarwienia hormonalne. Dotyczy głównie kobiet w ciąży, przyjmujących antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą. Może też być skutkiem ubocznym stosowania innych leków, m.in. fenytoiny (leku przeciwdrgawkowego). Ostuda nasila się pod wpływem promieni słonecznych, a właściwie promieniowania UV. Melazma często ustępuje samoistnie, kiedy poziom hormonów w organizmie kobiety wraca do normy, np. po ciąży lub zaprzestaniu zażywania leków hormonalnych.
Rodzaje przebarwień - melazma (ostuda)
- Plamy soczewicowate (lentigo) to przebarwienia powstałe wskutek nadmiernej aktywności melanocytów, czyli komórek produkujących melaninę – brązowy barwnik skóry. Są to przebarwienia posłoneczne, a w związku z tym występują głównie na odsłoniętych partiach skóry – na twarzy, szyi, przedramionach i dłoniach. Dawniej kojarzono je ze schorzeniami wątroby, jednak ich potoczna nazwa – „plamy wątrobowe” – wprowadza w błąd, ponieważ lentigo nie ma związku ze stanem zdrowia tego narządu. Ich ilość i częstość występowania wzrasta z wiekiem, dlatego plamy soczewicowate bywają także nazywane plamami starczymi. Istnieje także inny rodzaj plam starczych, niezwiązanych z melaniną, ale inną substancją o żółtobrunatnym zabarwieniu – lipofuscyną. Lipofuscyna to mieszanina produktów oksydacji tłuszczów, białek i węglowodanów, które odkładają się w komórkach w ciągu życia, a jej ilość wzrasta z upływem czasu. Nagromadzenie lipofuscyny w komórkach skóry może prowadzić do powstania żółtych lub brązowych przebarwień starczych, głównie na twarzy, dłoniach i klatce piersiowej. Choć lentigo występuje najczęściej u dorosłych, to zdarza się też u dzieci. Jeśli plamy soczewicowate u dziecka są liczne, to mogą być objawem pewnych chorób wrodzonych (np. skupiska takich plam wokół i wewnątrz ust są charakterystyczne dla zespołu Peutza i Jeghersa, związanego z polipowatością przewodu pokarmowego).
Rodzaje przebarwień - plamy soczewicowate (lentigo), znane jako plamy wątrobowe
- Piegi (efelidy) to drobne, najwyżej kilkumilimetrowe plamki melaniny, występujące na twarzy, ramionach i innych częściach ciała. Mechanizm ich powstawania jest dość podobny do plam soczewicowatych, jednak piegi pojawiają się często już w dzieciństwie, najczęściej u osób o jasnej karnacji i o włosach rudych lub blond. Powstają w wyniku działania promieni słonecznych. Zimą zwykle bledną, a wiosną oraz latem, kiedy jest dużo słońca, stają się bardziej widoczne.
Rodzaje przebarwień - piegi (efelidy)
- Przebarwienia w kolorze „kawy z mlekiem” (fr. café au lait) to jasnobrązowe plamy o różnej wielkości i kształcie, najczęściej obecne od urodzenia lub pojawiające się we wczesnym dzieciństwie. U niektórych osób przebarwienia typu café au lait mogą dochodzić nawet do ok. 30 centymentrów średnicy. Nie są niebezpieczne, jednak występowanie wielu przebarwień typu kawy z mlekiem bywa powiązane z wrodzoną chorobą zwaną nerwiakowłókniakowatością.
Rodzaje przebarwień - przebarwienia typu café au lait
- Przebarwienia pozapalne to ciemniejsze plamy powstałe w miejscu wcześniejszego urazu, rany, krosty, ropnia lub innego stanu zapalnego. Należą do nich przebarwienia potrądzikowe, które sprawiają kłopot wielu osobom cierpiącym na trądzik pospolity.
Rodzaje przebarwień - przebarwienia pozapalne
Czy przebarwienia są tym samym co znamiona?
Znamiona barwnikowe (tzw. „pieprzyki”) to łagodne zmiany skórne będące skupiskami melanocytów, czyli komórek produkujących barwnik – melaninę. Tym różnią się od „zwykłych” przebarwień, które są skutkiem zwiększonej aktywności melanocytów wytwarzających melaninę, ale nie ich skupiskiem czy rozrostem.
Znamiona bywają wrodzone (czyli obecne od urodzenia) lub nabyte (czyli powstałe w ciągu życia człowieka). Mogą mieć różny kształt, wielkość i fakturę, choć najczęściej są owalne lub okrągłe, płaskie lub lekko wypukłe, wyraźnie odgraniczone od otaczającej skóry. Mogą przyjmować kolor od jasnobrązowego do ciemnobrunatnego, bywają też cieliste, czerwonawe, granatowe lub niemal czarne. Czasem wyrastają z nich włosy. Większość znamion to zmiany łagodne, jednak czasami występują zmiany dysplastyczne (atypowe), o wyższym ryzyku przekształcenia w nowotwór złośliwy, np. czerniaka. Aby określić, z jakim rodzajem znamienia mamy do czynienia w konkretnym przypadku, należy zgłosić się do lekarza, najlepiej do specjalisty dermatologa.
Jest to szczególnie ważne w przypadku znamion nietypowych dla danej osoby, nowopowstałych lub takich, które zaczęły zmieniać wielkość lub wygląd, znamion o nieregularnym kształcie (asymetrycznych), o nierównych brzegach czy niejednolitym zabarwieniu. W takich wypadkach konieczna jest jak najszybsza wizyta u dermatologa!
Sposoby na przebarwienia na twarzy
Większość ciemnych przebarwień na twarzy nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i jest problemem raczej estetycznym niż medycznym. Jednak dyskomfort psychiczny związany z obecnością przebarwień może być znaczny, dlatego istnieją różne metody kosmetyczne i zabiegi medycyny estetycznej, które pozwalają rozjaśnić lub usunąć niepożądane przebarwienia.
-
Kosmetyki rozjaśniające – kremy i serum na przebarwienia
Przebarwienia związane z nadmiernym nagromadzeniem melaniny, takie jak ostuda, plamy soczewicowate, piegi lub przebarwienia pozapalne na twarzy, można rozjaśniać stosując kremy lub maści zawierające tzw. inhibitory tyrozynazy. Tyrozynaza to enzym, który bierze udział w syntezie melaniny. Zablokowanie aktywności tego enzymu w naskórku sprawia, że produkcja melaniny znacznie się obniża lub ustaje. Z czasem stary, przebarwiony naskórek złuszcza się, a nowy, który powstaje w jego miejsce, zawiera już mniej pigmentu.
Oto niektóre inhibitory tyrozynazy stosowane w serum, kremach lub maseczkach na przebarwienia:
- hydrochinon,
- kwas azelainowy,
- kwas traneksamowy,
- kwas ferulowy,
- kwas kojowy,
- arbutyna i inne flawonoidy,
- witamina C i jej pochodne,
- kurkumina i jej pochodne,
- i wiele innych.
Gwarancja najniższej ceny
Gwarancja najniższej ceny
Gwarancja najniższej ceny
Rozjaśnianie przebarwień wspomagają także inne składniki aktywne, takie jak:
- retinol (witamina A) i inne retinoidy,
- niacyna (witamina PP),
- kwasy organiczne (AHA i BHA, np. kwas glikolowy, salicylowy, mlekowy czy migdałowy) które dzięki działaniu keratolitycznemu ułatwiają wnikanie substancji aktywnych w głąb naskórka oraz stymulują złuszczanie i odnowę jego komórek.
Wiele substancji używanych w kosmetykach rozjaśniających może podrażniać skórę, szczególnie u osób o cerze wrażliwej, naczynkowej i reaktywnej. Dlatego należy najpierw wypróbować dany preparat na niewielkim obszarze skóry, a w razie potrzeby dodatkowo stosować środki łagodzące, zawierające np. aloes, pantenol lub alantoinę.
Ważną częścią ochrony przeciw przebarwieniom jest ochrona skóry przed ultrafioletem. W czasie kuracji rozjaśniającej należy zawsze na dzień stosować kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, mineralnym lub chemicznym, najlepiej o faktorze SPF 50 lub większym.
Gwarancja najniższej ceny
Gwarancja najniższej ceny
-
Jak długo trwa rozjaśnianie przebarwień?
Kosmetyczna kuracja rozjaśniająca przebarwienia jest zawsze procesem długotrwałym. Dla uzyskania wyraźnych rezultatów potrzeba zazwyczaj co najmniej trzech miesięcy regularnego stosowania kremów lub maści rozjaśniających.
-
Zabiegi laserowe lub chirurgiczne
Inną metodą usuwania przebarwień na twarzy są zabiegi z zakresu kosmetologii profesjonalnej lub medycyny estetycznej, przeprowadzane przez wykwalifikowanych specjalistów. Można za ich pomocą usuwać przebarwienia typu kawy z mlekiem, ostudę czy plamy soczewicowate. Dostępne metody obejmują dermabrazję, zabiegi laserowe lub tradycyjne, chirurgiczne usunięcie przebarwień. Wybór metody usunięcia przebarwienia należy zawsze skonsultować z lekarzem, który musi najpierw rozważyć wszelkie wskazania i przeciwwskazania do danego rodzaju zabiegu.
Badanie i usuwanie znamion – wyłącznie u specjalisty!
O ile piegi lub podobne przebarwienia można rozjaśniać samodzielnie za pomocą kremów lub maseczek, to w przypadku znamion (pieprzyków), nie należy działać na własną rękę. Niepożądane lub niepokojące znamiona trzeba zawsze pokazać lekarzowi – najlepiej zgłosić się w tym celu do dermatologa. Dopiero specjalista może zdecydować, czy daną zmianę należy usunąć, a jeśli tak, to w jaki sposób. Usunięte znamiona są zawsze przekazywane do badania histopatologicznego, w celu ustalenia, czy były łagodne, czy złośliwe i czy konieczne jest dodatkowe postępowanie medyczne.
Po więcej porad zapraszamy do działu Zdrowie.
Bibliografia
- dr n. med. Jolanta Maciejewska, Znamiona barwnikowe, artykuł w serwisie Medycyna Praktyczna dla pacjenta. Link: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74416,znamiona-barwnikowe (dostęp 30.07.2024),
- Plensdorf S, Livieratos M, Dada N. Pigmentation Disorders: Diagnosis and Management. Am Fam Physician. 2017 Dec 15;96(12):797-804. PMID: 2943137
- Skoczyńska A, Budzisz E, Trznadel-Grodzka E, Rotsztejn H. Melanin and lipofuscin as hallmarks of skin aging. Postepy Dermatol Alergol. 2017 Apr;34(2):97-10 doi: 10.5114/ada.2017.67070. Epub 2017 Apr 13. PMID: 28507486; PMCID: PMC5420599.
Zdjęcia: Shutterstock
Komentarze (0)