Bolesław Prus

Prawdziwe imię i nazwisko Bolesława Prusa to Aleksander Głowacki. Jednak to właśnie pod pseudonimem artystycznym autor publikował swoje dzieła. Jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej prozy. Spod jego ręki wyszło wiele bardzo ważnych lektur i klasyków literackich, takich jak np. „Faraona”, „Lalka”, „Kamizelka”, „Emancypantki”.

Podstawowe dane:

Imię i nazwisko: Aleksander Głowacki
Data i miejsce urodzenia: 20 sierpnia 1847 w Hrubieszowie
Data i miejsce śmierci: 19 maja 1912 w Warszawie
Popularne książki: Lalka, Faraon, Emancypantki, Kamizelka, Katarynka
Gatunki literackie: Literatura polska piękna

Opis autora

Dzieciństwo i młodość

Aleksander Głowacki urodził się 20 sierpnia 1847 roku w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Był synem dworskiego ekonomisty, Antoniego Głowackiego, pochodzącego z dawnej szlachty oraz Apolonii Trembińskiej.

Jego dzieciństwo nie było naznaczone beztroską. Kiedy miał 2 lata, umarła jego matka, a kiedy ukończył 9 lat, zmarł ojciec. On sam przeszedł pod opiekę swojej babci, Marcjanny Trembińskiej i zamieszkał w Puławach. Kolejnym ciosem była jej śmierć, a młody Aleksander zamieszkał wówczas u ciotki Domiceli z Trembińskich Olszewskiej w Lublinie. Tam poszedł do Powiatowej Szkoły Realnej, do której uczęszczał przez 4 lata – od 1857 do 1861 roku. Następnie znalazł się w Siedlcach, gdzie zajął się nim starszy o 13 lat brat, Leon Głowacki. Wraz z nim, w 1862 roku, przeprowadził się do Kielc i tam rozpoczął naukę w gimnazjum.

Duży wpływ na życie Aleksandra Głowackiego wywarł jego brat, nauczyciel historii i jednocześnie działacz frakcji „Czerwonych”. Kiedy wybuchło powstanie styczniowe, młody Aleksander uciekł ze szkoły, by walczyć ramię w ramię z powstańcami. 1 września 1863 roku został ranny podczas potyczki pod Białką. Rosjanie przetransportowali go jako jeńca do szpitala w Siedlcach. Za udział w powstaniu został ukarany kilkumiesięcznym pobytem w więzieniu na Zamku Lubelskim oraz w budynku koszar, a także pozbawiono go tytułu szlacheckiego.

Powstanie odcisnęło na nim piętno również pod względem fizycznym – proch osmalił mu oczy, co wywołało ich przewrażliwienie oraz agorafobię. Bolesław Prus twierdził wówczas, że walka przyniosła mu tylko szaleństwo, zwątpienie i kalectwo. Od tej pory stał się zwolennikiem pozytywistycznej pracy u podstaw i budowania postępu cywilizacyjnego krok po krokach.

Ostatecznie 30 czerwca 1866 roku Aleksander Głowacki ukończył gimnazjum z oceną celującą, a wówczas był już pod opieką wuja Klemensa Olszewskiego, gdyż jego brat popadł w chorobę psychiczną.

Interesował się studiami w Petersburgu, ale finansowo nie mógł sobie na nie pozwolić. Zdał na Wydział Matematyczno-Fizyczny Szkoły Głównej w Warszawie. W czasie nauki pracował jako guwerner i korepetytor. Na trzecim roku studiów, w 1869 roku, trudności finansowe spowodowały, że musiał porzucić uczelnię. Przeniósł się do Puław, gdzie podjął naukę na Wydziale Leśnym Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa.

W swoim życiu próbował różnych zawodów. Był guwernerem, fotografem, ślusarzem w fabryce Lilpopa i Raua, a nawet ulicznym mówcą. Pracował też jako dziennikarz, ale to literatura okazała się jego powołaniem.

W 1875 roku Głowacki ożenił się z Oktawią Trembińską, swoją daleką kuzynką, ale nigdy nie doczekał się własnego dziecka. Mieli przybranego syna Emila, który jako 18-latek popełnił samobójstwo z powodu nieszczęśliwej miłości.

Kariera pisarska autora

Dlaczego Aleksander Głowacki pisał pod pseudonimem Bolesław Prus? Przyjął sobie takie nazwisko od nazwy rodowego herbu – Prus. I nie był to jedyny pseudonim wykorzystywany przez Aleksandra Głowackiego. Jako „Jan w Oleju” publikował w czasie nauki na studiach do „Kuriera Świątecznego”.

Za debiut prasowy Głowackiego uważa się zamieszczony w 22. numerze czasopisma „Opiekun Domowy” artykuł społeczny „Nasze grzechy”. Autor po raz pierwszy podpisał się jako Bolesław Prus w 1872 roku, umieszczając na łamach tego samego czasopisma felietony „Listy ze starego obozu”.

Pisarz tworzył humoreski, satyryczne artykuły i felietony o charakterze rozrywkowym. W 1874 roku związał się z „Kurierem Warszawskim”, w którym opublikował utwory z cyklu „Szkice warszawskie”, a także w 1875 roku „Kartki z podróży”. Gdy nie pisał, zajmowała go praca kasjera w banku. Jako felietonista zaczął całkiem dobrze zarabiać. Od 1875 do 1887 roku w „Kurierze Warszawskim” ukazało się aż 345 felietonów autorstwa Głowackiego, a w „Kurierze Codziennym”, w latach 1887–1901, kolejne 373.

Współpracował z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, do którego pisał kroniki oraz z „Ateneum”, w którym publikował „Kroniki miesięczne”. W 1882 roku objął funkcję redaktora naczelnego tygodnika „Nowiny”. Tam też ukazał się jego kontrowersyjny utwór „Szkic programu w warunkach obecnego rozwoju społeczeństwa”, w którym opowiadał się za pozytywistyczną pracą, a przeciwko kolejnym zrywom powstańczym, przez co był oskarżany o brak patriotyzmu. Ciekawostką jest to, że pod koniec XIX wieku pisarz opowiadał się już za powstaniem Unii Europejskiej.

Zdecydowana większość opowiadań, nowel, a także powieści Bolesława Prusa była publikowana na łamach gazet, z którymi współpracował. Pierwszą znaczącą pozycją pisarza była „Placówka”, a następnie powstały „Lalka”, „Emancypantki” czy „Faraon”.

Poza pisaniem książek i felietonów, Bolesław Prus był społecznikiem, działał m.in. w Towarzystwie Dobroczynności czy w Stowarzyszeniu Kursów dla Analfabetów Dorosłych.

Zmarł w wyniku ataku serca 19 maja 1912 roku w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.

więcej

Sprawdź dzieła i utwory innych autorów lektur szkolnych:

Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Czesław Miłosz, Juliusz Słowacki, Zbigniew Herbert, Adam Mickiewicz, Maria Konopnicka, Joseph Conrad, Eliza Orzeszkowa, Aleksander Fredro, Wisława Szymborska, Jan Brzechwa, Julian Tuwim, Tadeusz Różewicz, Jarosław Iwaszkiewicz, Stefan Żeromski, Bolesław Leśmian, Jan Kochanowski, Cyprian Kamil Norwid, Witold Gombrowicz, Stanisław Wyspiański, Władysław Reymont, Krzysztof Kamil Baczyński, Sławomir Mrożek, Miron Białoszewski, Charles Dickens, Fiodor Dostojewski, Albert Camus, George Orwell, Gabriel Garcia Márquez, Sofokles, William Szekspir, Homer, Johann Wolfgang von Goethe, Franz Kafka, Lew Tołstoj, Molier, Antoine de Saint-Exupéry, Ignacy Krasicki, Mikołaj Rej, Józef Ignacy Kraszewski, Marek Nowakowski, Jan Twardowski, Albert Camus, George Orwell, Zygmunt Krasiński, Bruno Schulz, Tadeusz Borowski, Zofia Nałkowska, Jacek Dukaj, Gabriela Zapolska, Anna Kamieńska, Antoni Słonimski, Maria Dąbrowska, Mikołaj Gogol, Miguel de Cervantes, Mark Twain, Umberto Eco

Bolesław Prus - książki i opowiadania

Dusze w niewoli (1877)
Anielka (1885)
Placówka (1886)
Lalka (1890)
Emancypantki (1894)
Faraon (1897)
Dzieci (1908)
Lokator poddasza (1875
Pałac i rudera (1875)
Szkatułka babki (1878)
Przygoda Stasia (1879)
Powracająca fala (1880)
Michałko (1880)
Antek (1880)

Katarynka (1880)
Nawrócony (1881)
Kamizelka (1882)
On (1882)
Milknące głosy (1883)
Grzechy dzieciństwa (1883)
Na wakacjach (1884)
Omyłka (1884)
Pleśń świata (1884)
Żywy telegraf (1884)
Cienie (1885)
Z legend dawnego Egiptu (1888)
Sen (1890)

Bolesław Prus

Opis autora

Dzieciństwo i młodość

Kariera pisarska autora

Kategoria

Polecane

Wybrani autorzy

Seria

Wydawnictwo

Dostępność

Cena

Ocena

Książki, audiobooki i ebooki Bolesława Prusa

Bolesław Prus - książki i opowiadania