Krzysztof Kamil Baczyński

Krzysztof Kamil Baczyński to jeden z najsłynniejszych przedstawicieli „pokolenia Kolumbów” – poeta, żołnierz i powstaniec. Autor „Elegii o chłopcu polskim”, „Pieśni o szczęściu” i innych wierszy. Choć przeżył zaledwie 23 lata, na stałe zapisał się w polskiej historii i literaturze. Poległy w Powstaniu Warszawskim poeta był wyrazicielem nie tylko własnych przeżyć, ale także głosem swojego pokolenia - młodych ludzi, którzy u progu dorosłości zostali porwani przez wojenną zawieruchę.

Podstawowe dane:

Data i miejsce urodzenia: 22 stycznia 1921, Warszawa
Data i miejsce śmierci: 4 sierpnia 1944, Warszawa
Znane dzieła: Elegia o chłopcu polskim, Pieśń o szczęściu
Gatunek literacki: Poezja

Opis autora

Pełne wrażliwości, smutku, ale i młodzieńczej siły wiersze Baczyńskiego do tej pory inspirują poetów, muzyków, artystów. Należą też do kanonu obowiązkowych lektur szkolnych, a ich wydania są wciąż wznawiane i czytane przez kolejne pokolenia.

Młodość i wiersze w cieniu wojny

Krzysztof Kamil Baczyński urodził się w Warszawie w 1921 roku. Środowisko rodzinne głęboko wpłynęło na późniejszą edukację i wybór drogi życiowej Krzysztofa. Jego ojciec, Stanisław Baczyński był człowiekiem słowa i czynu jednocześnie: krytykiem i historykiem literatury, publicystą i poetą, a także socjalistycznym działaczem społecznym, żołnierzem Legionów Polskich i uczestnikiem III powstania śląskiego. Matka, Stefania Baczyńska z domu Zieleńczyk była z kolei nauczycielką, autorką podręczników szkolnych do języka polskiego. Choć pochodzenia żydowskiego, była gorliwą katoliczką i przekazała synowi doskonałą znajomość Biblii. Krzysztof Kamil Baczyński uczył się w warszawskim gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie był jednym z redaktorów gazetki szkolnej, znanym ze swoich humorystycznych wierszy i satyrycznych portretów nauczycieli. Był uczniem niezwykle oczytanym, kulturalnym i zaangażowanym społecznie. W czasach nauki szkolnej Krzysztof Baczyński należał też do Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus”. Chodził do jednej klasy w razem ze swoimi przyszłymi towarzyszami broni z batalionów AK – „Rudym” (Janem Bytnarem), „Zośką” (Tadeuszem Zawadzkim) i „Alkiem” (Maciejem Aleksym Dawidowskim). Maturę zdał latem 1939 roku, tuż przed wybuchem wojny. W sierpniu tego roku zmarł także ojciec Krzysztofa. Wszystkie te wydarzenia uniemożliwiły mu wymarzone studia na Akademii Sztuk Pięknych – wojna zmusiła osiemnastoletniego Krzysztofa Baczyńskiego do pozostania w Warszawie i okrutnie pokrzyżowała jego życiowe plany.

„W żalu najczystszym” – za życiem przerwanym zbyt wcześnie

W czasie wojny Krzysztof Kamil Baczyński mieszkał w Warszawie ze swoją matką. Z początku zrezygnował z nauki, aby zarabiać na życie wykonywaniem różnych prac dorywczych; w tym czasie także pisał i rozwijał swój poetycki styl. Jego poezja niemal od początku nosiła więc piętno tragedii, życia zniszczonego i uwikłanego w wojenne, zbrodnicze działania. Oprócz tego Krzysztof Kamil Baczyński wstąpił do Szarych Szeregów, należał do batalionu AK „Zośka”, a później do „Parasola”. Brał czynny udział w akcjach zbrojnych swoich oddziałów, uczęszczał też na kursy tajnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”. W czerwcu 1942 Krzysztof poślubił miłość swojego życia – Barbarę Drapczyńską, której w prezencie ślubnym ofiarował własnoręcznie napisany i zilustrowany tomik wierszy „W żalu najczystszym”. Rękopis ten został wpisany w 2021 roku na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. W 1943 roku poeta rozpoczął studia polonistyczne na podziemnym Uniwersytecie Warszawskim, jednak rok później wybuchło Powstanie Warszawskie. Krzysztof Kamil Baczyński brał udział w walkach i poległ na posterunku 4 sierpnia 1944 roku. Jego żona, Barbara, także zginęła w Powstaniu, niecały miesiąc później.

Wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – przesłanie wciąż aktualne

W swoim krótkim życiu Krzysztof Baczyński napisał wiersze zebrane w sześciu tomikach, z których ostatni został wydany pośmiertnie, w 1947 roku. Należą do nich: „Zamknięty echem” (1940), „Dwie miłości” (1940), „Modlitwa. Matce” (1942), „Wiersze wybrane” (1942), „Arkusz poetycki nr 1” (1944) i „Śpiew z pożogi”. Wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, niepopularne w latach reżimu stalinowskiego, „odkryto” ponownie w latach sześćdziesiątych XX wieku – od tego czasu wznawiano je wielokrotnie, publikowano w wydaniach autorskich lub zbiorowych. Wielu polskich artystów śpiewało piosenki do słów wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Byli wśród nich: Ewa Demarczyk („Na moście w Avignon”), bardowie poezji śpiewanej: Michał Bajor i Grzegorz Turnau, a także grupa Lao Che, Zbigniew Hołdys, raper Tadek i wielu innych. Krzysztof Kamil Baczyński jest też patronem wielu szkół, ulic, bibliotek i drużyn harcerskich. W 2018 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

więcej