Witold Gombrowicz

Witold Gombrowicz to jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy dwudziestowiecznych, kilkukrotnie nominowany do literackiej Nagrody Nobla. Autor „Ferdydurke”, „Trans-Atlantyku” i „Dziennika”, wniósł do literatury i filozofii nowe prądy. Książki Witolda Gombrowicza – powieści, dramaty, pamiętniki – już za życia autora były tłumaczone na wiele języków i doceniane na całym świecie.

Podstawowe dane:

Data i miejsce urodzenia: 4 sierpnia 1904, Małoszyce
Data i miejsce śmierci: 24 lipca 1969, Vence
Znane dzieła: Ferdydurke, Trans-Atlantyk, Dziennik
Gatunek literacki: Literatura piękna polska

Opis autora

Witold Gombrowicz (właściwie Marian Witold Gombrowicz) urodził się w 1904 roku w Małoszycach, jako najmłodsze z czworga dzieci w szlacheckiej rodzinie herbu Kościesza. Uczęszczał do warszawskiego gimnazjum im. Św. Stanisława Kostki i studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskiem. Po uzyskaniu dyplomu rozpoczął staż i aplikanturę, jednak zrezygnował z zawodu prawnika i coraz bardziej skłaniał się ku literaturze. W 1933 roku ukazał się zbiór opowiadań Witolda Gombrowicza „Pamiętnik z okresu dojrzewania” (wydany ponownie w uzupełnionej formie jako „Bakakaj” w 1957 roku). W tym czasie Gombrowicz pisywał także do gazet warszawskich i pracował nad kolejnymi książkami. W 1937 roku ukazała się jedna z najważniejszych książek Witolda Gombrowicza – powieść „Ferdydurke”, a rok później – dramat „Iwona, księżniczka Burgunda”. Latem 1939 roku pisarz wyjechał do Argentyny, a w obliczu wybuchu II wojny światowej nie wrócił już do Polski.

Argentyna Witolda Gombrowicza – książki, ubóstwo, praca w banku i dalsza twórczość

Pierwsze lata Gombrowicza w Argentynie były trudne. Pisarzowi powodziło się źle, znalazł jednak pracę w Banco Polaco, filii banku Pekao. Po wojnie ukazało się hiszpańskojęzyczne tłumaczenie „Ferdydurke” i wydano dwa kolejne dzieła – powieść „Trans-Atlantyk” i dramat „Ślub”. W 1951 roku Witold Gombrowicz nawiązał kontakt z paryską „Kulturą” i polskim Instytutem Literackim, prowadzonym przez Jerzego Giedroycia. Współpraca ta miała przetrwać do końca życia pisarza. Instytut Literacki wydawał książki Gombrowicza po polsku, co nie było możliwe w ojczyźnie, ze względu na komunistyczną cenzurę. W latach pięćdziesiątych Witold Gombrowicz zaczął pracować także dla Radia Wolna Europa, co razem z pierwszymi dochodami z pisarstwa pozwoliło mu na rezygnację z posady urzędnika bankowego. Na początku lat sześćdziesiątych XX wieku ukazała się jeszcze powieści Gombrowicza „Pornografia” i „Kosmos” oraz dwa pierwsze tomy „Dziennika”, obejmujące lata 1953-1956 i 1957-1961.

Gombrowicz w Europie – Niemcy i Francja

W 1963 roku pisarz powrócił do Europy, dzięki stypendium Fundacji Forda. Przez rok mieszkał w Berlinie Zachodnim, a później przeniósł się do południowej Francji. Tam, w Vence, poznał studentkę literatury Ritę Labrosse. Została ona sekretarką, a później partnerką i - w 1968 roku - żoną Witolda Gombrowicza. Witold i Rita mieszkali razem aż do śmierci pisarza w 1969 roku. Jednak wcześniej Gombrowicz doczekał wydania trzeciego tomu swojego „Dziennika 1961-1966”, który ukazał się razem z dramatem „Operetka”. Twórczość Gombrowicza była doceniana na całym świecie. Był nominowany do literackiej Nagrody Nobla i prawdopodobnie dostałby ją, gdyby nie jego przedwczesna śmierć. Jednak w 1967 roku otrzymał międzynarodową nagrodę księgarzy Formento, a jego książki były tłumaczone na wiele języków, w tym na japoński.

Dziedzictwo Gombrowicza – wkład w kulturę współczesną

Do dziś twórczość Witolda Gombrowicza jest znana w Polsce i na świecie, analizowana przez literaturoznawców i omawiana w ramach lektur szkolnych. Jest także inspiracją dla współczesnych twórców kultury: Jerzy Skolimowski w 1991 roku wyreżyserował film „Ferdydurke” (30 Door Key), a Jan Jakub Kolski w 2003 roku nakręcił „Pornografię” na podstawie książki Gombrowicza. Spuścizną literacką Witolda Gombrowicza zarządza jego żona i spadkobierczyni, Rita Gombrowicz.

więcej