Chopin. Biografia. Tom 1: Warszawa-Paryż (okładka  twarda)

Świetna biografia. Czyta sie jak powieść historyczną.

"Słońce nigdy nie zachodzi nad królestwem muzyki Chopina" - to może nieco zbyt pompatyczne zdanie umieszczone na początku biografii autorstwa Alana Walkera, pod jej koniec okazuje się w pełni słuszne. To na razie pierwszy tom, obejmujący 28 lat z tych jakże lichych 39 (za każdym razem zaskakuje mnie, jak krótko Fryderyk żył), a przecież pokazuje kawał historii - Polski, świata, a przede wszystkim muzyki i Chopina. Trochę bałam się tego, że skoro biografem jest muzykolog, czytelnik z zerowym słuchem i pojęciem muzycznym zostanie zarzucony trudną terminologią. Niepotrzebny strach! Wprawdzie jest tu fachowo, ale wszelkie kwestie muzyczne są tak podane, że nawet ja je rozumiałam. Przyznaję, że sprawne pióro biografa czyni tu zasadniczą robotę. Czytelnik wprost płynie przez historie rodzinne, debiut ośmiolatka i muzyczną samodzielność od dwunastego roku życia, informacje o dbałości o ubiór czy talencie parodysty. Sporo tu o tworzeniu romantycznej legendy, osadzeniu w polskości (kariera ojca, powstanie listopadowe, emigranci w Paryżu). Jest i miejsce na miłości - Konstancja Gładkowska, Maria Wodzińska, może Tytus Woyciechowski. Biograf jest profesjonalistą, ale małe szpileczki w Wodzińską wbił za to, co zrobiła Fryderykowi (i dobrze jej tak!). Nie znam się na grze na fortepianie, ale zachwycił mnie szczegółowy opis tego, w jaki sposób Chopin grał - jego technika budziła podobno przerażenie konserwatywnych pedagogów! Nie można nie wspomnieć o chorobie - ona położyła się cieniem na całym życiu Fryderyka. Zanim zachorował, zbierała straszne żniwo wśród jego bliskich. Ona też wpłynęła zasadniczo na grę, na dzieła kompozytora - ileż więcej mógłby dokonać, gdyby nie gruźlica... Lubię biografie, przeczytałam ich sporo, więc mam duże wymagania wobec biografów. Tu zagrało wszystko - bohater, autor, który - mimo fascynacji - jest rzetelny, piękne wydanie pełne zdjęć, rysunków i zapisów nutowych. Z niecierpliwością czekam na kolejny tom.

Alan Walker udowadnia, że można historię Chopina napisać w sposób rewolucyjny. Jak zwykle wszystko zależy od poziomu emocjonalnego zaangażowania autora oraz od jego pragnienia docierania do źródeł rzetelnych, w tym często fragmentarycznych i cząstkowo opisujących postać wybitnego polskiego kompozytora, które jednak tworzą mozaikę przybliżającą jego postać. Krótkie życie Fryderyka Chopina było bogate w doświadczenia. Bogate nie tylko ze względu na jego własne dokonania, które są ogromne, czyniąc go jednym z najbardziej płodnych twórców muzyki, jakich wydał polski naród, lecz także ze względu na to, jakich ludzi spotykał, jak relacje z nimi go kształtowały i jak silnie wpływały na jego sztukę. Walker rozpoczyna swoją opowieść od historii Mikołaja Chopina, ojca Fryderyka. Opowiada o podróży tego młodego Francuza do Warszawy, jego losach w stolicy i poza nią, a także ścieżkach które doprowadziły go do poznania Justyny Krzyżanowskiej, matki przyszłego kompozytora. W dalszej części książki autor opisuje narodziny Fryderyka oraz jego trzech sióstr, a także losy całej rodziny w historycznych murach warszawskiego Starego Miasta. Postać Chopina oglądamy przez pryzmat jego osobistych doświadczeń, lecz równie mocno przez pryzmat wydarzeń historycznych, które wpływały na jego życie. Pierwszym z nich było utworzenie Królestwa Polskiego w wyniku wojen napoleońskich – Fryderyk miał wtedy zaledwie pięć lat. W kolejnych rozdziałach pojawia się wiele podobnych epizodów, ukazujących jak wydarzenia polityczne kształtowały losy rodziny. Autor przedstawia Nam nie tylko znaczące wydarzenia, ale także wzmiankuje takie odpryski historii jak przyczyna przenosin Chopinów do Pałacu Kazimierzowskiego po decyzji o lokacji wojsk w Pałacu Saskim. To właśnie tam od 1917 roku muzyka Fryderyka rozbrzmiewała po całym liceum, a uczniowie i nauczyciele z przyjemnością słuchali młodego geniusza, mającego już wkrótce na skutek swojego publicznego debiutu w wieku ośmiu lat zostać nazywanym „małym Mozartem”. Walker opisuje też jedyne usystematyzowane lekcje gry na fortepianie prowadzone przez Wojciecha Żywnego, przyjaźnie i więzi, które łączyły Chopina z jego rówieśnikami zamieszkującymi w pensji utworzonej przez Mikołaja Chopina. Pisze o nich z czułością, a przy tym z ogromnym szacunkiem dla faktów. Pokazuje, jak te relacje kształtowały jego wrażliwość i jak przetrwały aż do śmierci kompozytora. Już od pierwszego publicznego występu w 1818 roku czujemy w narracji Walkera ten sam zachwyt, który towarzyszył warszawskiej publiczności. Mały Fryderyk zdobywał serca mieszkańców miasta, a jego talent zachwycał nawet carycę, która chciała go poznać. Autor z mistrzostwem łączy opowieść o Chopinie z tłem historycznym i portretami innych postaci – pisze z pasją, ale bez patosu, tworząc obraz epoki tętniącej życiem. To, co w książce szczególnie urzeka, to humor, z jakim Walker przedstawia niektóre epizody z życia kompozytora. Cytując listy i wspomnienia, ukazuje Fryderyka jako człowieka o błyskotliwym umyśle i zaskakującym poczuciu humoru. To książka, którą czyta się z przyjemnością i lekkością, niosąca obraz domu Chopinów. Walker opisuje także rzeczywistość ówczesnej socjety, w tym „czwartków”, rzeczywistości podróży do wód i innych popularnych obiektów. W tle tych spotkań, wyjazdów i kolejnych sukcesów, pobrzmiewają osobiste rozterki Fryderyka – jego emocje, młodzieńcze miłości, chwile żałoby i zachwytu światem. Autor nie pomija niczego, lecz jednocześnie nie przytłacza czytelnika dramatem. Biografia Walkera napisana jest językiem klarownym i uporządkowanym. Nie znajdziemy tu literackiego szafowania emocjami ani przesadnej fabularyzacji. Autor opiera się na licznych źródłach: listach, wspomnieniach, relacjach współczesnych kompozytorowi krytyków, nauczycieli, przedstawicieli arystokracji i mieszczaństwa, także jego krewnych. Gdy mówi o emocjach, robi to najczęściej cytując słowa samego Fryderyka. Jednocześnie przy szerokim zapoznaniu Nas z kolejnymi patronami Chopina, jego powstającymi już lawinowo od czasów pierwszej kompozycji z 1817 roku, którą był Polonez g-moll, kolejnymi nauczycielami w Szkole Głównej Muzyki, autor nie zapomina o rodzinie Fryderyka, ukazując jego przyjaźń z ojcem oraz więź z matką i siostrami. Fryderyk Chopin to postać wyjątkowa – wiemy to wszyscy. Jednak dzięki Alanowi Walkerowi ożywa na nowo i staje się młodzieńcem z krwi i kości, pełnym pasji, niepewności, przy jednoczesnej dbałości o swój wygląd oraz odbiór jego dzieł, a przy tym wszystkim nieskąpiący światu swojego poczucia humoru. Walker prowadzi nas przez kolejne etapy jego życia aż do momentu wyjazdu z Warszawy do Kalisza, gdzie Chopin spotkał się ze swoim przyjacielem Tytusem Woyciechowskim i przekroczył granicę Królestwa Polskiego, opuszczając je na zawsze. Następnie śledzimy jego drogę przez Drezno poprzez Wiedeń aż do Paryża, gdzie autor zamyka pierwszy tom opowieści, kończący się w roku 1838.