Kreatywny mózg. Dlaczego jesteśmy wyjątkowi (okładka  miękka)

Początkowo wydawało mi się, że będzie to jedna z ciekawszych i bardziej przystępnych książek o neurobiologii. Temat świadomości oraz działania ludzkiego mózgu fascynuje mnie od dawna, choć, jak się okazuje, bardziej od strony psychologicznej niż czysto neurobiologicznej. Do takiego wniosku doszłam właśnie po tej lekturze, która stanowi swoisty przegląd naukowych dokonań w tej dziedzinie. Bardzo obszerny w zakresie merytorycznym czego dowodzi także prawie trzydziestostronicowa bibliografia. Język Yanga, mimo deklarowanej przystępności, pozostaje niestety dość hermetyczny. Dyskusje o hipokampie, jego obwodach, neuroprzekaźnikach i innych strukturach mózgu, a także przytaczane dziesiątki eksperymentów sprawiają, że czytelnik łatwo może stracić płynność odbioru. Pomimo ogromu fascynujących faktów oraz licznych przykładów i prostych testów, które można samodzielnie wykonać, trudno tutaj o pewnego rodzaju zaangażowanie czytelnika w odkrywane tajemnice. Lektura zdaje się być po prostu bardzo długim wykładem. Nie można zaprzeczyć, że autor formułuje swoje tezy jasno, już we wstępie i konsekwentnie wspiera je wynikami badań i odniesieniami do literatury przedmiotu. Niestety mnogość nazwisk naukowców, profesorów i badaczy przedmiotu sprawia, że lektura momentami staje się przytłaczająca. Choć wnioski, do których dochodzi, są mi bliskie, gdyż ja także uważam, że wyjątkowość naszego gatunku tkwi w skłonności do wysokopoziomowej abstrakcji, to nadmiar naukowej terminologii nieco rozmywa ten przekaz. Zdecydowanie na taki odbiór wpływ ma prezentowanie wzajemnie sprzecznych lub ściągających się naukowych stanowisk w zakresie zagadnień takich jak powstanie języka, osadnictwo i źródła wybuchów wynalazczości. Lektura choć mogła być źródłem olbrzymiej inspiracji i zdecydowanie motywować do rozwoju Naszych umiejętności dzięki ukazaniu niezwykłych możliwości Naszego mózgu, nie prowokuje do kreatywności. Raczej stawia Nas w pozycji innowacje albo nicość, która jest prostym wynikiem dotychczasowej kreatywności i wynalazków Naszego gatunku. W moim osobistym odbiorze to dość pesymistyczna ocena dokonań ludzkiego rodzaju, przy całej pochwale ich niezwykłości i doniosłości. To książka, którą z pewnością docenią osoby mające solidne podstawy z neurobiologii lub medycyny i dla nich będzie cennym, dobrze udokumentowanym podsumowanie wiedzy w tym temacie. Dla przeciętnego czytelnika może jednak okazać się zbyt wymagająca. „Kreatywny mózg” to wartościowa publikacja, porządkująca wiele popularnych przekonań na temat działania ludzkiego umysłu i naszej gatunkowej wyjątkowości. Yang nie ustrzegł się jednak pokusy sięgania po tematy globalne, w ramach rozważań nad skutkami ludzkiej kreatywności, od wymierania populacji endemicznych, przez zmiany klimatyczne, aż po rozwój sztucznej inteligencji. Warto posiadać wiedzę zgromadzoną w tytule, choć moim zdaniem autor nie do końca spełnił swoje własne założenie o przystępności przekazu. Dla mnie ta lektura okazała się jednak okazją do uporządkowania moich przemyśleń o tym, co czyni nas wyjątkowymi.