Spis treści:
- Kiedy obchodzimy Halloween 2025? Data i dzień tygodnia
- Co to jest Halloween i co oznacza?
- Skąd pochodzi Halloween? Geneza i historia
- Halloween a polskie tradycje
- Jak obchodzi się Halloween?
Już najmłodsi obchodzą Halloween przebierając się w ciekawe stroje i zbierając cukierki. Starsi z kolei mają idealny pretekst do zorganizowania tematycznego przyjęcia z mnóstwem przekąsek, dekoracji,
a także upiorrrnym filmowym maratonem. Ale tak właściwie skąd to święto wzięło się w Polsce i jaka jest jego historia?
Kiedy obchodzimy Halloween w 2025? Data i dzień tygodnia
W Polsce i na świecie mamy zarówno święta ruchome, jak i stałe. Pierwsze z nich co roku wypadają innego dnia, z kolei w przypadku tych drugich data jest niezmienna. Przykładem święta ruchomego jest chociażby Wielkanoc, która jest ściśle powiązana z fazami księżyca. A kiedy jest Halloween?
W 2025 roku Halloween wypada w piątek, a więc wszyscy, którzy mają w planach organizację przyjęcia, będą zachwyceni, jako że jest to początek weekendu i można bezkarnie świętować do późnych godzin nocnych. Co ciekawe, ostatnim razem święto to przypadało w piątek w 2014 roku, aż 11 lat temu! Z kolei następnym razem nastąpi za 6 lat, a więc imprezowicze — korzystajcie z okazji.
Na pytanie „którego jest Halloween?” odpowiedź zawsze będzie taka sama: 31 października, ponieważ jest świętem stałym. Dzień później, 1 listopada, wypada chrześcijańskie Święto Wszystkich Świętych, z którym Halloween jest mocno związane.
Co to jest Halloween i co oznacza?
Halloween jest barwnym świętem z ciekawą i długą tradycją. Choć aktualnie kojarzy nam się głównie z zabawą, przebierankami oraz upiornymi dekoracjami, od zawsze, mniej lub bardziej, było związane z duchowością. Wywodzi się ono z Irlandii, a więc kraju anglojęzycznego, dlatego też jego nazwę często jest nam, Polakom, ciężko rozszyfrować i zrozumieć. Wszystko ma związek z dniem następującym bezpośrednio po Halloween —Wszystkich Świętych. A dlaczego?
Nazwa święta wywodzi się od terminu „All Hallows’ Eve”, które dosłownie oznacza po prostu wigilię Wszystkich Świętych. Nie ma więc tu nic skomplikowanego czy demonicznego, jak niektórzy uporczywie twierdzą. Nazwa odnosi się ściśle do święta, które po nim następuje, związanego z modlitwą i rozmyślaniami nad naszymi bliskimi zmarłymi. Jest to również jeden z elementów celebracji Halloween, choć raczej częściej praktykowany we wcześniejszych okresach, niż obecnie.
Halloween jest świętem bogatym w symbole i zwyczaje. Najbardziej rozpoznawalne są różnego rodzaju upiory, duchy, czarownice i inne stwory, jak wampiry, zombie czy wilkołaki — im straszniejsze, tym lepiej! Nierzadko w symbolice Halloween widać również zwierzęta, głównie pająki, nietoperze i koty (koniecznie czarne!). Są one wszechobecne w przebraniach i dekoracjach. Cała halloweenowa otoczka kojarzy się przede wszystkim z mroczną, ale także nieco psotną atmosferą. W końcu najbardziej rozpoznawalnym zwyczajem tego dnia jest Trick-or-treating, u nas znane jako wesołe zawołanie „cukierek albo psikus!”. Dzieci w strasznych, choć jednocześnie dość zabawnych przebraniach, chodzą od drzwi do drzwi, by zbierać cukierki albo robić drobne psikusy, jeśli nie otrzymają słodkości. Frajdę przynosi również wycinanie w dyni twarzy, najczęściej złowrogiej, a także różnych innych upiornych wzorów. Do tak ozdobionej dyni wkłada się świece, by stworzyć Jack-o’-lantern, które według irlandzkich legend mają odstraszać złowrogie duchy.
Skąd pochodzi Halloween? Geneza i historia
Większości z nas Halloween kojarzy się z hucznymi celebracjami, jakie co roku mają miejsce w Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie. Nie brakuje tam dużych, tematycznych imprez, całych sąsiedztw pełnych imponujących dekoracji oraz rozśpiewanych i roztańczonych parad, które przyciągają setki tysięcy ludzi. Stąd też pojawia się przekonanie, że święto to pochodzi właśnie z Ameryki. Wiele osób pewnie się zdziwi, jak usłyszy, z jakiego kraju pochodzi Halloween. Jest to bowiem święto europejskie! A dokładniej, wywodzi się ono z celtyckiego święta Samhain, ściśle związanego z duchami i śmiercią, ale także symbolizującego koniec lata i początek „ciemniejszej połowy roku”, okresu zimowego, niezbyt łaskawego ani dla ludzi, ani duchów.
Święto Samhain Celtowie obchodzili na terenie Irlandii, najprawdopodobniej już od czasów starożytnych. Nazwa wywodzi się albo od słowa „samhainn”, oznaczającego koniec lata, albo od „samhthetne”, które z kolei tłumaczy się na „ogień pokoju”. Oba te słowa zdają się pasować. Pierwszego z nich za bardzo nie trzeba nikomu tłumaczyć, dosłownie jest nawiązaniem do zakończenia lata i rozpoczęcia zimy. Drugie jest już trochę mniej oczywiste. W czasie obrzędów Samhain rozpalanie oraz wygaszanie ognia były czynnościami bardzo istotnymi. Najpierw „stary” ogień musiał się wypalić. Następująca po tym ciemność miała odstraszać zabłąkane dusze przed odwiedzaniem domostw, ponieważ bez rozświetlającego ognia otoczenie zdawało się im nieprzyjazne. Następnie rytualnie druidzi krzesili nowy, święty ogień, który później służył całej społeczności. Po odprawieniu rytuału, polegającego na modłach i złożeniu darów, całe plemię wracało do swoich domów z odpalonymi od świętego ognia pochodniami, by móc nim rozpalić od wcześniej wygaszone paleniska. Nowy ogień był również symbolem nowego roku.
Rzymianie z reguły bardzo lubili „wchłaniać” cudze święta. Podobnie było i z Halloween. Połączyli je oni ze swoimi Feraliami — świętem, które podobnie jak ówczesne Samhain, było dniem oddawania czci zmarłym, ich duchom oraz świętem bogini Pomony, kojarzonej z owocami i sadami. W trakcie celebracji, zanoszono na groby bliskich jedzenie, w szczególności różnego rodzaju plony. Później jednak, w chrześcijańskiej już Europie, obchody pogańskiego Halloween zaczęły niemal całkowicie zanikać. W IX wieku, kiedy Dzień Wszystkich Świętych został przez ówczesnego papieża przeniesiony z 13 maja na 1 listopada, obchody Halloween niemal całkowicie zanikły.
Jednak Irlandia, a więc kolebka tego święta, nie porzuciła go i celebrowała oba te ważne dni. Irlandzcy osadnicy w XIX wieku rozpowszechnili Halloween w Ameryce Północnej, skąd z czasem ponownie dotarło do Europy. Jednak aż do teraz ze strony kościoła rzymskokatolickiego pojawiają się krytyczne głosy, jako że jest to święto pogańskie, które niekiedy zdaje się przyćmiewać Święto Wszystkich Świętych.
Halloween a polskie tradycje
31 października, w Polsce mamy swoje własne święto, z głęboką tradycją, choć przez niektórych już zapomniane — Dziady. Domyślamy się, że wielu ten termin kojarzy się tylko z jedną ze szkolnych lektur, która pewnie już dawno odeszła w niepamięć, ale uważni czytelnicy na pewno wiedzą, na czym polega. Do tego mamy też Dzień Zaduszny, który wypada 2 listopada i jest katolickim Świętem Zmarłych, dla wielu Polaków niemal tak istotnym jak Święto Wszystkich Świętych.
Dziady były bardzo istotne we wschodniosłowiańskiej kulturze ludowej. Ten mistyczny obrzęd miał złączyć ze sobą świat żywych ze światem zmarłych. Wierzono, że dusze przodków powracają na ziemię i trzeba je należycie ugościć, ofiarowując im jedzenie potrzebne do przetrwania w zaświatach oraz światło w postaci dużych ognisk, które miały pomóc im trafić do naszego świata.
Zaduszki z kolei są świętem chrześcijańskim, bez korzeni pogańskich. Obchodzimy je podobnie jak Dzień Wszystkich Świętych, odwiedzając groby bliskich zmarłych i paląc na nich znicze, a także modląc się za nich. W dzień ten wspomina się nie tylko świętych, ale wszystkie dusze, które już odeszły, wierząc, że w tym szczególnym dniu są bliżej nas niż zazwyczaj. Dokładnie tak, jak wierzono w trakcie odprawiania obrzędu Dziadów. Ogień jest kolejnym wspólnym mianownikiem tych dwóch świąt. W trakcie Dziadów były to ogniska, w Zaduszki zaś zapalone znicze. A więc mimo zupełnie odmiennego pochodzenia, te dwa święta mają pewne podobieństwa.
Mimo że Halloween jest w Polsce obecne od dawna, wciąż budzi wiele kontrowersji. Mamy duży odsetek osób wierzących, dla których święto to kojarzone jest z kultem szatana, głównie przez upiorne, często powiązane ze śmiercią przebrania i symbole, a także nawiązania do okultyzmu, któremu Kościół jest przeciwny. Pojawiają się również głosy, że Halloween odwraca uwagę od Dnia Wszystkich Świętych, które dla chrześcijan jest bardzo istotne. Podejście to powoli się zmienia i coraz więcej osób zauważa, że święto to jest głównie pretekstem do spotkania ze znajomymi na tematycznym przyjęciu czy frajdą dla dzieciaków, które mogą się przebrać i zbierać cukierki.
Jak obchodzi się Halloween?
Halloween jest aktualnie typowo zabawowym świętem. Jego celebracje w różnych częściach świata mają wiele wspólnych mianowników. Wszędzie zobaczymy dekoracje w domach, sklepach czy restauracjach i tłumy ciekawie przebranych ludzi. Ale czym różnią się obchody w poszczególnych częściach świata?
W Stanach Zjednoczonych obchody Halloween są zdecydowanie najhuczniejsze. Dużą wagę przywiązuje się tam do dekoracji domów i podwórek, nieformalnie rywalizując z sąsiadami o najbardziej kreatywne i spektakularne pomysły. Dorośli i młodzież organizują imprezy z maratonami strasznych filmów oraz tematycznymi przekąskami nawiązującymi do upiornych, halloweenowych symboli. Dzieci przygotowują dyniowe lampiony i chodzą w przebraniach, zbierając cukierki lub robiąc drobne psikusy, gdy ich nie dostaną. W kilku dużych amerykańskich miastach, takich jak Nowy Jork, organizowane są wielkie parady, w których udział biorą setki tysięcy osób, tańcząc i śpiewając.
W Irlandii dodatkowo przygotowuje się bambrack, czyli tradycyjne ciasto z rodzynkami, w którym ukryte są różne drobne przedmioty, wróżące przyszłość. Często również urządza się ogniska, czy pokazy fajerwerków.
Hiszpanie dla odmiany łączą obchody Halloween ze swoimi świętami. W Katalonii przeddzień Wszystkich Świętych łączony jest ze świętem La Castanyada, którego najważniejszym aspektem są… kasztany. Ludzie spotykają się, by razem piec kasztany, które można też nabyć na lokalnych festynach, razem z tradycyjnymi owocami czy winem. Na ulicach często można dodatkowo natrafić na symboliczne pogrzeby, mające wprawić w nostalgiczny, refleksyjny nastrój.
W Andaluzji na świeżym powietrzu odbywają się przedstawienia teatralne i występy muzyczne, przyciągające tłumy z kraju i nie tylko.
Dzieci i młodzież coraz chętniej praktykują Halloween, widząc je jako okazję do świetnej zabawy — przebieranki, słodycze, strasznie ciekawe dekoracje. Szkoły i przedszkola z roku na rok częściej organizują wydarzenia związane z Halloween, takie jak dyskoteki, czy konkursy na najbardziej kreatywne przebrania lub najlepiej ozdobione drzwi do klasy. Coraz powszechniejsze jest też zbieranie przez dzieci słodyczy z radosnym okrzykiem „cukierek albo psikus!”. Najmłodszych nierzadko zachęcają do tego rodzice, którzy sami przygotowują lub znajdują im przebrania i później towarzyszą w zbieraniu. Nie brakuje grup dorosłych, którzy w ten dzień organizują spotkania z bliskimi, samemu przebierając się i dekorując mieszkania. Przygotowują oni też strasznie pyszne, ale jednocześnie upiornie wyglądające przekąski na Halloween, które sprawiają, że taka impreza jest jeszcze bardziej klimatyczna.
W sieci nie brakuje halloweenowych inspiracji na stroje dla osób w każdym wieku! Najczęściej jednak poszukują ich rodzice dla swoich pociech. Niektórzy za zadanie co roku stawiają sobie wymyślenie jak najbardziej unikatowego przebrania, inni z kolei będą woleli postawić na coś prostego, ale wciąż strrrasznie fajnego. Jednymi z najbardziej klasycznych będą stroje:
- czarownicy,
- mumii,
- zombie,
- księżniczki,
- ducha.
Wybór dekoracji na Halloween obecnie jest tak duży, że każdy znajdzie coś dla siebie, niezależnie od wieku, płci czy stylu, np.:
- lampki o różnych kształtach, idealne, aby nadać upiorny, ale i lekko nostalgiczny klimat długim, jesiennym wieczorom;
- figurki, np. dyń czy duszków, w minimalistycznym stylu, które idealnie wpasują się do eleganckich wnętrz;
- halloweenowe lampiony, sklepowe, bądź proste DIY, które można wykonać nawet razem z dzieckiem;
- kubki w kształcie nietoperzy lub duchów, z których o wiele przyjemniej będzie się piło dyniowe latte;
- boo basket z mrocznym akcentem, który przygotujesz dla swojej dziewczyny-jesieniary i za który będzie cię totalnie uwielbiać.
Halloweenowych zabaw również nie brakuje, ani dla najmłodszych, ani dla tych trochę starszych dzieci, bo przecież jest to święto kojarzone ze wspaniała zabawą.
Co można robić w Halloween? Oto kilka pomysłów:
- wycinanie lub malowanie dyni, które można dostosować do wieku, np. maluchom można dać wycięte już dynie do pomalowania;
- maraton klimatycznych bajek — dla starszych idealny będzie „Scooby Doo”, a młodszym mogą spodobać się „Dzieciaki straszaki” albo „Monster High”;
- cukierek albo psikus — absolutny klasyk, którego nie trzeba nikomu przedstawiać;
- gry planszowe utrzymane w mrocznej, lekko strasznej tematyce.
Nieważne, czy Halloween spędzisz w gronie najbliższych, czy samemu, zawsze warto mieć w zanadrzu przygotowaną listę strasznych filmów i tematyczne przekąski. Nie da się przetrwać nocy na samych cukierkach! A więc, co warto obejrzeć?
- „Egzorcysta” – ten film z 1973 roku to absolutny klasyk, który uważany jest za jeden z najstraszniejszych horrorów, jakie do tej pory powstały.
- „Halloween” – horror, który od 1987 jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i dochodowych filmów niezależnego kina.
- „Koszmar z Ulicy Wiązów” – no bo kto nie zna Freddy’ego Krugera? Przecież to właśnie on od 1984 roku spędza wszystkim fanom horrorów sen z powiek.
Więcej filmów idealnych na Halloween znajdziesz w naszych artykułach:
- Filmy o wilkołakach – najstraszniejsze produkcje
- Najstraszniejsze postacie z horrorów – przez kogo mamy koszmary?
- Najstraszniejsze horrory - TOP 10 filmów, które mrożą krew w żyłach!
No cóż, teraz warto by było coś przygotować do seansu filmowego i pozostać przy tym w upiornej tematyce! Dlatego oto kilka naszych prostych, ale efektownych propozycji:
- quesadilla o upiornych kształtach, np. dyni — szybka, ale sycąca przekąska z tortilli, sera mozarella i sosu pomidorowego;
- hot-dogi z palcem wiedźmy — zdecydowanie upiorne, ale bardzo uniwersalne oraz niezbyt skomplikowane;
- miotły wiedźmy — choć nazwa mogłaby sugerować inaczej, jest to kolejna szybka przekąska, bo do jej zrobienia wystarczy ponacinać małe kawałki sera, nałożyć je na paluszki i związać szczypiorkiem.
Mamy nadzieję, że teraz czujecie się gotowi na nadchodzące Halloween! Jeśli coś was zdziwiło, dajcie znać w komentarzach! Po więcej pomysłów i inspiracji na tegoroczne święto zajrzyjcie do działu Halloween.
Zdjęcie okładkowe: Shutterstock
Komentarze (0)