Zmierzch (okładka  miękka, wyd. 10.2009)

Przemijanie jest naturalne i oczywiste, ale też niezwykle straszne. Nic nie trwa wiecznie i zmiany są wpisane w nasze życie. Jednak bycie świadkiem tych przemian i odchodzenia czegoś dobrze nam znanego jest trudne. Między innymi ten motyw jest poruszony w książce Zmierzch, która wyszła spod pióra mistrza japońskiej literatury, jakim był Osamu Dazai. Zmierzch opowiada historię Kazuko. Młoda kobieta mieszkająca wraz ze swoją mamą musi radzić sobie ze zmianami w życiu, jakie przyniosła wojna i przemiany w Japonii po klęsce w II wojnie światowej. Kobieta wywodzi się z arystokratycznego rodu, a jej matka jest jedną z ostatnich prawdziwych dam niereprezentujących dawną szlachtę. Jednak zaginiecie brata na wojnie, śmierć ojca i zubożenie sprawia, że Kazuko musi przystosować się do nowego stylu życia. Książka koncentruje się na bohaterce, jej relacjach z chorująca mamą i bratem, który chciał być wielkim artystom, ale wojna i uzależnienie od opium pokrzyżowały mu plany. Dużo czasu spędzamy w umyśle Kazuko śledząc jej przemyślenia na temat najbliższych zmian, jakie doświadczyła w związku z ubywającym rodzinnym majątkiem i tym jak kobieta odnajduje się w niecodziennej sytuacji. Wątkiem, który do mnie przemawia najbardziej, są relacje bohaterki z jej mamą. Chorująca kobieta jest dla Kazuko niedoścignionym wzorem elegancji i arystokracji nawet jeśli dla kogoś z zewnątrz opis jej zachowań nie wydaje się zbyt szykowny. Intrygującym jest obserwowanie relacji pomiędzy tą parą. Zwłaszcza w kontekście problemów zdrowotnych mamy i towarzyszącemu temu odczuciu przemijania. Podobnie jak odchodzi pewna epoka w Japonii, tak i życie bohaterki przechodzi kolosalne zmiany też ze względu na powolne odchodzenie najbliższej jej osoby. Świetnie ukazana jest także rodzinna relacja pomiędzy kobietami. Zwłaszcza chwile złości, gdy córka wypowiada raniące słowa pod wpływem emocji, mimo że nie chce tego robić. Zamiast słów przepraszam, które bohaterka ma w głowie, na ustach pojawiają się kolejne zdania ataku i obrazy. Chyba każdy z nas doświadczył czegoś podobnego, gdy język staje się brzytwą i ranimy najbliższe osoby z powodu złości i emocji. Jest to tylko jeden z wielu interesujących wątków przewijających się w książce Zmierzch. Obok tego mamy przeprowadzkę z Tokio na wieś i przestawienie się do innego stylu życia. Jest także interesujący wątek brata, który zaginał na wojnie, jednak pewnego dnia powraca do rodziny. Jest on jednak kompetentnie wyniszczony, czego najlepszym dowodem jest jego twórczość, która Kazuko ma okazję przeczytać. Jest tam pełno bólu i żalu kogoś, komu w życiu się nie powiodło. To tylko wierzchołek góry lodowej tematów, jakie porusza Dazai. Książka jest wydana w ładny sposób ze stonowaną, ale intrygującą okładką, która przedstawia kobietę w kimono. Posłowie przybliża czytelnikom postać Dazaia i dodaje kontekstu tytułowi. Dzieje się tak zarówno poprzez trochę informacji historycznych jak i postacie i sceny zainspirowane przez tragiczne życie autora. Lubię dodatki w tym stylu zwłaszcza w przypadku powieści takich jak Zmierzch, które w swoim rodzimym kraju są niezwykle wpływowe, a rodzimy czytelnik może nie zdawać sobie z tego sprawy. Zmierzch raczej nie należy do pogodnych książek. To tytuł o bolesnych zmianach, utracie najbliższych, radzeniu sobie w trudnej sytuacji. Jednak to nie tylko depresyjna podróż do trudnych czasów niosących ze sobą kolosalne zmiany w społeczeństwie i kulturze. Tytuł ukazuje także, że da się przetrwać przy wszelkich trudnościach losu i o tym, że w codzienności można odleźć coś pozytywnego. Osamu Dazai jest jednym z moich ulubionych japońskich pisarzy. Zmierzch utwierdza mnie w przekonaniu, ze twórczość tego autora przemawia do mnie i mnie intryguje. To tytuł o dosyć unikatowej sytuacji, ale jego przesłanie i tematyka jest niezwykle uniwersalna i ponadczasowa. Dlatego szczerze polecam Zmierzch każdemu, kto lubi kawałek solidnej literatury, która zachęca do myślenia.