Zawsze jest ktoś - ebook EPUB (ebook)

Petra Soukupová po raz kolejny udowadnia, że najważniejsze dramaty nie rozgrywają się na scenach, lecz w kuchniach, sypialniach i między krzesłami podczas rodzinnych obiadów z tymi, z którymi łączy nas jedynie więź krwi. W jej najnowszej, lekkiej formalnie powieści „Zawsze jest ktoś” nie znajdziemy wielkich zwrotów akcji ani gwałtownych wydarzeń. To opowieść o ludziach, którzy mijają się w korytarzach, ocierają o siebie w codziennych gestach, a ich pretensje narastają jak kamienie w gardle przez lata. Mimo pozornej zwyczajności kryje się w niej napięcie większe niż w niejednym thrillerze.Tytuł staje się kluczem do całej narracji. Bohaterowie Soukupovej nie istnieją w próżni; każdy gest, każda decyzja rezonuje i odbija się w tafli oczu bliskich. Czasem to właśnie obecność drugiego człowieka boli bardziej niż egzystencjalna samotność. W tym sensie powieść obyczajowa stanowi kontrapunkt do wcześniejszych dzieł autorki, w których na pierwszy plan wysuwały się utrata i konsekwencje osamotnienia. Tutaj, przeciwnie, najtrudniejsze okazuje się życie w cieniu obecności drugiego, pozornie bliskiego człowieka, którego duszę wypełniają niewysłowione żale i potrzeba otulenia serca. Soukupová, jak to ma w zwyczaju, nie ucieka w literackie fajerwerki. Jej język jest potoczysty, dzięki czemu każde wymowne spojrzenie bohatera odsłania pęknięcia w całej rodzinnej, zdestabilizowanej konstrukcji. Autorka koncentruje się na szczególe: pustej butelce po winie zostawionej na stole, będącej formą eskapizmu od trudów życia, na miłosno-nienawistnej relacji matki i córki, chorobach umysłu i ciała, niedopowiedzianej krzywdzie z przeszłości. Z tych szczegółów buduje powieść o wadze mitu.Na tle wcześniejszych dzieł widać wyraźną ciągłość w ukazywaniu kondycji człowieka, z dużym naciskiem na istotę relacyjności. Historia o tym, że człowiek nigdy nie jest naprawdę sam, a nawet wtedy, gdy pragnie samotności, obok niego zawsze ktoś pozostaje — choćby w postaci głosu kobiety pulsującego w arteriach, której ciało było naszym domem przez pierwsze dziewięć miesięcy istnienia. To proza głęboko ludzka, napisana ze swadą, polifoniczna. Jest podszyta melancholią, meandrami miłości, chorobami duszy i ciała, ale i niepozorną czułością.Soukupová nie moralizuje, nie ocenia, lecz ukazuje wpływ arbitralnych decyzji na podstawową komórkę społeczną. A czytelnik, jak w lustrze, nagle dostrzega trudne relacje w swoim domostwie, codzienne niedopowiedzenia, błędy rodzicielskie i drobne pęknięcia. I to jest największa siła tej powieści: nie pozwala się od niej zdystansować, bo każdy z nas wie, co znaczy, że „zawsze jest ktoś”.

Petra Soukupová zajmuje specjalne miejsce w moim sercu. Najbardziej kocham "Pod śniegiem", ale każdą powieść autorki uznaję za ważne wydarzenie w moim czytelniczym życiu. W najnowszej książce znowu mamy relacje rodzinne i to takie, w których wielu czytelników przejrzy się jak w lustrze. Soukupová jest świetną obserwatorką, bezlitośnie obnaża lęki i pragnienia, które człowiek zwykle przykrywa pod maską i pancerzem. Główną bohaterką jest Veronika - żona, matka i córka z misją: uszczęśliwić wszystkich. Sporo czasu zajmuje jej zrozumienie, że jest to misja niemożliwa. Nastoletnie dzieci mają swój świat, do którego matka, mimo szczerych chęci, ma ograniczony wstęp. Starzejący się rodzice stają się źródłem problemów i powodem wyrzutów sumienia. Veronika albo jest zła na siebie, że do nich nie pojechała, albo jedzie i od razu się z nimi kłóci. Bo jej rodzice to naprawdę trudne przypadki. Wiecznie marudząca matka, ojciec uciekający na ryby, oboje krytykujący córkę, zięcia i wnuki za niemal wszystko. Najgorzej, gdy względna stabilizacja się kończy i życie zaczyna wymykać się Veronice z rąk. Kolejne kieliszki wina mają utrzymać uśmiech na twarzy, wyłączyć lęk o ojca, który osuwa się w chorobę, o córkę, którą przerastają nastoletnie problemy, o syna, który coraz gorzej się uczy, o pracę, która przegrywa z prywatnym życiem, o męża tak na wszelki wypadek. Poznajemy tu przede wszystkim perspektywę kobiety, ale do głosu dochodzi też córka (świetna jest i smutna ta narracja) i czasem syn. To różne spojrzenie na tę samą sprawę mocno uderza w emocje... Vera chce być jak ta siłaczka z wiersza Szymborskiej "Portret kobiecy". Chce dźwignąć wszystko i wszystkich, rozwiązać wszystkie problemy. Sama. Tyle że tak się nie da. Ze ściśniętym sercem śledziłam jej działania i to jak powoli pogrąża się w matni. Boże, jak ja jej kibicowałam! I jak ją rozumiałam... Zawsze jest ktoś, kto nas wkurza. Zawsze jest ktoś, kto nas krzywdzi. Zawsze jest ktoś, kto wywołuje w nas wyrzuty sumienia. Oby zawsze był ktoś, kto pomoże...