Spis treści:
- „Piłka jest jedna, bramki są dwie” – podstawowe zasady piłki nożnej
- Faule i kary w piłce nożnej
- Rozpoczęcie gry z piłki stojącej – „rzuty” w futbolu
- Przepisy gry w piłkę nożną – co wolno bramkarzowi?
- Ten spalony… Kiedy jest spalony w piłce nożnej?
- Zmiany zawodników – ile i kiedy?
Futbol to jedna z najpopularniejszych form aktywności fizycznej na całym świecie. Trudno się temu dziwić – aby go uprawiać, wystarczy piłka i kawałek równej powierzchni (choć zapewne wielu z was pamięta dziecięce lata, gdy „boisko” wcale nie musiało być równe, a za piłkę mogła służyć… choćby plastikowa butelka). Piłka nożna wywołuje też niesamowite emocje wśród kibiców, którzy na trybunach bądź przed telewizorem krzyczą, skaczą i rwą włosy z głów. Jak na tak prostą grę, piłka nożna może dostarczyć nam naprawdę sporo wrażeń. Kto wie o tym lepiej niż polscy kibice…
„Piłka jest jedna, bramki są dwie” – podstawowe zasady piłki nożnej
To stare porzekadło, którego autorem jest legendarny trener polskiej kadry z lat 70., Kazimierz Górski, wydaje się banalne, ale to właśnie w nim tkwi urok i magia piłki nożnej. Status najpopularniejszej dyscypliny na świecie nie wziął się z niczego. Fakt, że do rozegrania meczu potrzeba kilku ochotników oraz piłki, sprawia, że futbol króluje w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Południowej. Zwłaszcza w krajach mniej rozwiniętych ta prosta gra może być nie tylko odskocznią od codzienności, ale również sposobem na wyrwanie się z trudnych warunków życiowych, a przy odrobinie szczęścia i talentu – może nawet zrobienie światowej kariery.
Aby zrozumieć podstawowe zasady gry w piłkę nożną, na początek wystarczy zapamiętać kilka rzeczy:
- Jakie są wymiary boiska do piłki nożnej?
Gra się na prostokątnym boisku, którego wymiary są ujednolicone (choć mogą być pewne wahania). Boisko do piłki nożnej ma 100-105 metrów długości i 64-68 metrów szerokości. Końce wyznacza namalowana linia. Po dwóch stronach placu gry umieszczone są bramki – po jednej dla każdej drużyny.
- Jakie są wymiary bramki piłkarskiej?
Wymiar bramki do piłki nożnej jest ustandaryzowany – ma ona 7,32 metra szerokości i 2,44 metra wysokości.
- Jak przebiega gra w piłkę nożną?
Zawodnicy na boisku (poza bramkarzem) mogą dotykać futbolówki nogą, głową czy klatką piersiową. Wykluczone jest jedynie dotykanie piłki ręką.
- Ile trwa mecz piłki nożnej?
Celem gry jest strzelenie gola, czyli umieszczenie piłki w bramce drużyny przeciwnej. Zwycięzcą meczu, na który składają się dwie 45-minutowe połowy, jest drużyna, która strzeli więcej goli.
- Ile trwa dogrywka w piłce nożnej?
Jeśli mecz piłki nożnej kończy się remisem, a konieczne jest wyłonienie zwycięzcy (do takich sytuacji dochodzi w mistrzostwach granych wg formuły: „przegrywający odpada”), zazwyczaj najpierw grana jest dogrywka (2x15 min), a jeśli po niej wynik wciąż jest remisowy, odbywa się seria rzutów karnych.
- Ilu zawodników gra w piłkę nożną?
W pełnoprawnym meczu biorą udział dwa zespoły liczące 11 zawodników, w tym jeden bramkarz. Kadra meczowa jest poszerzona o zawodników rezerwowych – 7, a w przypadku rozgrywek międzynarodowych rangi mistrzowskiej – 11.
- Kto sędziuje mecz piłki nożnej?
Za przestrzeganie zasad odpowiedzialny jest sędzia główny oraz jego asystenci: sędziowie liniowi, arbiter techniczny oraz sędziowie VAR, którzy na monitorze analizują sporne sytuacje.
W swojej genezie piłka nożna jest naprawdę banalna. Jednak jak każdy sport posiada również niuanse, które warto znać, zanim pojawicie się na boisku lub zaczniecie obserwować grę z trybun.
Faule i kary w piłce nożnej
Bardziej złożoną część zasad piłki nożnej zacznijmy od aspektu fair play. Podobnie jak w przypadku wielu innych dyscyplin, również w futbolu mamy do czynienia z faulem – czyli zagraniem niezgodnym z przepisami gry.
W praktyce w piłce nożnej wyróżniamy trzy rodzaje przewinień:
- faul – jest to każde przypadkowe lub celowe zagranie, które w nieczysty sposób przerywa grę drużyny znajdującej się przy piłce. Może to być np. wślizg, przy którym obrońca trafia w nogi rywala, a nie w piłkę, lub przypadkowe uderzenie, do którego dochodzi podczas walki o górną piłkę,
- ręka – czyli celowe lub przypadkowe zagranie piłki ręką. Teoretycznie odgwizdanie takiego przewinienia powinno mieć miejsce wtedy, gdy ręka dotykająca piłki powiększa obrys ciała gracza – w praktyce przepis „z ręką” daje sędziemu duże pole do interpretacji, więc jest to jedna z największych kontrowersji w piłce nożnej,
- niesportowe zachowanie – to w zasadzie każde inne zachowanie, które może zostać zinterpretowane jako fizyczny lub słowny atak na innego gracza lub sędziego (uderzenie bez piłki, odkopnięcie piłki z premedytacją po gwizdku arbitra, agresywne komentowanie pracy sędziego lub obrażanie innego gracza).
Jeśli złamanie przepisów nie było rażące ani brutalne, jedyną konsekwencją jest rzut wolny. Jeśli jednak np. faul uniemożliwił rozegranie groźnego kontrataku (jest to tzw. faul taktyczny) lub faulujący wykazał się zbytnim impetem wykonując wślizg w nogi przeciwnika, arbiter może ukarać takiego zawodnika żółtą kartą. Jest to rodzaj ostrzeżenia dla piłkarza i przestroga, że następne tego typu przewinienie zakończy się kartką czerwoną. Kartonik pokazany przez sędziego w tym kolorze oznacza tylko jedno – ukarany gracz musi opuścić boisko, a drużyna gra od tego momentu w osłabieniu do końca meczu.
Zdarza się również, że sędziowie pokazują czerwoną kartkę od razu, nawet jeśli zawodnik nie był wcześniej ukarany „żółtkiem”. Mowa tu m.in. o takich sytuacjach jak zbytnia agresja, przemoc fizyczna lub faul w momencie, kiedy drużyna przeciwna miałaby klarowną okazję do strzelenia gola (np. sytuacja jeden na jednego z bramkarzem). Co ciekawe, kartkami mogą zostać ukarani nie tylko zawodnicy na boisku. Na karę indywidualną są narażeni również zbyt krewcy rezerwowi i członkowie sztabu szkoleniowego.
Gwarancja najniższej ceny
Gwarancja najniższej ceny
Co oznacza czerwona kartka w piłce nożnej?
W kontekście rozgrywanego meczu – wiadomo, piłkarz schodzi do szatni, a jego drużyna gra w osłabieniu. Warto jednak wiedzieć, co oznacza czerwona kartka w piłce nożnej w dłuższej perspektywie. Otóż piłkarz, który otrzymał czerwony kartonik w wyniku dwóch żółtych kartek, musi pauzować w kolejnym meczu danych rozgrywek. Jeżeli jednak dostał ją bezpośrednio, pauzuje dwa kolejne mecze. W szczególnych okolicznościach – np. gdy wyrzucenie z boiska nastąpiło na skutek wyjątkowo niesportowego zachowania – piłkarz może pauzować nawet kilka meczów.
Rozpoczęcie gry z piłki stojącej – „rzuty” w futbolu
Każde przewinienie w piłce nożnej jest równoznaczne z przerwaniem gry. W takich okolicznościach jest ona wznawiana z tzw. stojącej piłki – w miejscu, gdzie nastąpiło nieczyste zagranie, należy zatrzymać futbolówkę, a do gry wprowadza ją „pokrzywdzona” drużyna.
W piłce nożnej mamy do czynienia z różnymi rodzajami „rzutów”.
Masz w domu małego kibica FC Barcelony, PSG, Manchesteru City lub Interu Mediolan? A może twoje dziecko właśnie zapisało się na pierwsze treningi? Sprawdź nasz poradnik: „Prezenty dla młodego piłkarza – lista pomysłów”.
Bezpośredni rzut wolny
Podstawową konsekwencją faulu czy zagrania ręką jest podyktowanie rzutu wolnego na rzecz drużyny poszkodowanej. W miejscu przewinienia jeden z zespołów może wznowić grę ze stojącej piłki, nie będąc niepokojony przez przeciwników (powinni oni znajdować się w odległości co najmniej 10 jardów, czyli ok. 9,15 metra od piłki, choć w mniej newralgicznych sytuacjach, gdy nie ma bezpośrednie szansy na gola, przepis ten jest nierzadko ignorowany). Jeśli rzut wolny ma miejsce z dala od bramki przeciwnika, najczęściej gra wznawiana jest podaniem. Jeśli jednak faul miał miejsce na tyle blisko bramki przeciwnika, że zawodnik ma szansę spróbować strzelić gola, może uderzyć bezpośrednio na bramkę rywala.
Rzut wolny pośredni
Rzut wolny pośredni to rzut wolny, z którego nie można uderzyć bezpośrednio na bramkę przeciwnika. Piłka musi wówczas być wprowadzona do gry podaniem. Jest on przyznawany w konkretnych sytuacjach, takich jak:
- bramkarz trzyma piłkę w rękach dłużej niż 6 sekund,
- bramkarz złapie w ręce piłkę zagraną przez zawodnika ze swojej drużyny,
- bramkarz dotknie futbolówkę po wprowadzeniu jej do gry, zanim zostanie ona dotknięta przez innego gracza z drużyny.
Rzut wolny pośredni może być więc podyktowany w polu karnym – także na 5 metrze, gdzie znajduje się linia pola bramkowego. Wówczas zawodnicy drużyny przeciwnej muszą znajdować się tak daleko od piłki, jak to możliwe – czyli na linii bramkowej.
Rzut karny w piłce nożnej
Jeśli do zagrania niezgodnego z przepisami doszło w polu karnym drużyny, która popełniła przewinienie, zamiast rzutu wolnego mamy do czynienia z rzutem karnym. W takiej sytuacji zawodnik drużyny poszkodowanej ustawia piłkę w odległości 11 metrów od bramki. W polu karnym, w którym doszło do przewinienia, zostają tylko strzelec oraz bramkarz rywali. Pozostali zawodnicy muszą czekać za linią pola karnego w promieniu minimum 9,15 m od piłki (tę odległość wskazuje łuk znajdujący się na linii pola karnego) i mogą wbiec w nie dopiero po kopnięciu piłki.
O czym jeszcze warto pamiętać, omawiając rzut karny w piłce nożne? Przepisy mówią, że:
- w momencie kopnięcia piłki bramkarz musi mieć kontakt z linią bramkową,
- piłkarz, który wykonuje rzut karny, po kopnięciu piłki nie może być kolejnym, który ją dotknie. Oznacza to, że wykonawca rzutu karnego może dobić strzał tylko wtedy, gdy odbił go bramkarz (a nie gdy trafił w słupek lub poprzeczkę bramki),
- wykonawca rzutu karnego nie może bezpośrednio przed oddaniem strzału zatrzymać się lub zamarkować uderzenia.
Rzut karny to niezwykle groźna okazja, która przeważnie kończy się strzelonym golem, dlatego tak istotna jest uważna gra we własnym polu karnym.
Wznowienie gry z autu
Warto też wiedzieć, co dzieje się w chwilach, kiedy piłka opuści plac gry, np. po obronie bramkarza, interwencji obrońcy czy niecelnym podaniu. Otóż jeśli futbolówka minie jedną z linii bocznych boiska, następuje wznowienie gry z autu. Jest to jedyny moment w meczu, kiedy piłkarze z pola zagrywają piłkę ręką, gdyż rzut z autu polega na „wrzuceniu” piłki oburącz na boisko.
Wznowienie gry z autu jest wykonywane według ściśle określonych przepisów: piłkę należy wyrzucić zza głowy, mając jednocześnie obie nogi na ziemi.
Rzut od bramki
Jeśli piłka minie linie za bramkami, kluczowa jest informacja, kto ostatni dotknął futbolówki. Jeśli np. napastnik oddał niecelny strzał, wówczas grę wznawia najczęściej bramkarz drużyny broniącej, ustawiając piłkę na piątym metrze od własnej bramki. Przy tzw. rozpoczęciu gry „z piątki” przeciwnicy muszą znajdować się poza polem karnym bramkarza.
Rzut rożny w piłce nożnej
Jeśli natomiast futbolówka opuściła boisko po interwencji obrońcy bądź bramkarza, sędzia dyktuje rzut rożny. Piłka ustawiana jest w jednym z narożników boiska (zależnie od tego, po której stronie bramki wyszła za linię), a następnie drużyna atakująca wkopuje ją na plac gry. Rzut rożny w piłce nożnej najczęściej ma formę dośrodkowania. Warto jednak zaznaczyć, że piłkarz może zdobyć gola bezpośrednio z rzutu rożnego.
Rzut sędziowski
To dość rzadko spotykany rodzaj rzutu, do którego dochodzi tylko w bardzo wyjątkowych sytuacjach (np. gdy na boisku znajdą się dwie piłki lub któryś z zawodników doznaje kontuzji). Wówczas sędzia przerywa grę i bierze piłkę w ręce, a w momencie, gdy rozgrywka może być kontynuowana, z powrotem rzuca ją na murawę. W takich okolicznościach, zgodnie z duchem gry, piłkę przejmuje drużyna, która przy niej była.
Przepisy gry w piłkę nożną – co wolno bramkarzowi?
Pozycja bramkarza jest w piłce nożnej szczególną. Stojący na bramce golkiper to jedyny zawodnik w drużynie, który ma przywilej łapania futbolówki. Może on to robić jednak wyłącznie w obrębie pola karnego, czyli prostokątnego pola przy bramce własnej drużyny.
Ale, jak już wiemy, i od tej zasady znajdziemy odstępstwa – bramkarz nie może złapać w ręce piłki zagranej do niego celowo nogą przez innego gracza z tej samej drużyny (ale może to zrobić, jeśli „podanie” było wykonane inną częścią ciała – np. nogą czy klatką piersiową). Jeśli do tego dojdzie, sędzia – jak powiedzieliśmy – dyktuje rzut wolny pośredni. Z drugiej strony, bramkarz, który dotknie piłkę ręką poza obrębem pola karnego, otrzymuje karę indywidualną. Zazwyczaj takie zagranie skutkuje czerwoną kartką, ale zdarza się – jeśli nie było zagrożenia bramki – że sędzia pokazuje wyłącznie żółtą kartkę.
Ten spalony… Kiedy jest spalony w piłce nożnej?
Wchodzimy coraz głębiej w świat piłkarskich zasad gry. Nadszedł więc czas na spalonego. O co chodzi z tą zasadą i po co w ogóle powstała? Dawno, dawno temu, kiedy w piłkę nie grało się na spalone, taktyka wielu zespołów była wręcz banalna. Obrońcy kopali z całej siły pod bramkę rywali, gdzie czekał już napastnik, który z bliskiej odległości starał się umieścić piłkę w siatce. Z czasem okazało się, że taka kopanina spod jednej bramki do drugiej jest dość nudnym widowiskiem, dlatego wprowadzono zasadę spalonego.
Zmiana w przepisach polegała na tym, że napastnik drużyny A nie może w momencie podania od kolegi z zespołu znajdować się za całą linią obrony drużyny B, mając przed sobą ostatniego gracza przeciwnika, czyli zazwyczaj bramkarza. W praktyce oznacza to, że ostatni obrońca (wyłączając bramkarza) wyznacza tzw. linię spalonego. Jeśli napastnik ustawiony jest przed nim, nie ma mowy o spalonym. W ten sposób obrońcy dzięki dyscyplinie taktycznej oraz współpracy mogą „zmusić” napastników drużyny przeciwnej do przesunięcia się dalej od swojej bramki, zyskując tym samym więcej miejsca i czasu na podjęcie skutecznej interwencji w defensywie.
Ważne: spalony w piłce nożnej jest rysowany od najbardziej wysuniętej części ciała ostatniego obrońcy. Jednak pozycję napastnika określa się na podstawie najbardziej wysuniętej części ciała, którą można strzelić gola.
Ale mówiąc o tym, kiedy jest spalony w piłce nożnej – a jakże – musimy wspomnieć o wyjątkowych sytuacjach. Chodzi tu o akcję, w której piłkarz A podaje piłkę w stronę znajdującego się na pozycji spalonej piłkarza B. Jeżeli ten nie wykona ruchu w kierunku piłki, a do futbolówki dojdzie zawodnik C, który w momencie podania nie był na pozycji spalonej, sędzia ma prawo puścić akcję. Może on bowiem uznać, że piłkarz B nie brał udziału w grze. Zachowanie takiego gracza musi jednak na to ewidentnie wskazywać – tzn. nie może on biec w kierunku piłki czy odciągać uwagi przeciwników.
Szukasz prezentu dla fana Realu Madryt, Barcelony, PSG, Liverpoolu czy Juventusu? W takim razie koniecznie przeczytaj nasz artykuł: „Jaki prezent dla kibica piłki nożnej?”
Zmiany zawodników – ile i kiedy?
O zmianach zawodników w meczu warto wspomnieć, ponieważ jest to jedna z najświeższych zmian w zasadach gry w piłkę nożną. Ile zmian w piłce nożnej jest dopuszczalnych w oficjalnych rozgrywkach?
Otóż jeszcze przed 2020 rokiem trenerzy każdej z drużyn mogli wprowadzić do gry maksymalnie trzech zmienników. W okresie covidowym, kiedy z racji pandemii więcej drużyn miało problemy ze zdrowiem, zdecydowano zwiększyć limit zmian do pięciu. Mimo że pandemia jest już szczęśliwie tylko wspomnieniem, zasada pięciu zmian utrzymała się na stałe.
Istotny detal, który pozostał jeszcze z czasów trzech zmian, to fakt, że trener drużyny ma maksymalnie trzy „okienka zmianowe”, czyli momenty w których gra zostaje wstrzymana (np. po faulu czy aucie), a nowi zawodnicy mogą zameldować się na placu gry. W praktyce oznacza to, że poza dokonaniem zmiany w przerwie meczu (przed rozpoczęciem drugiej połowy) trener może trzykrotnie wprowadzać łącznie pięciu zawodników. Najczęściej oznacza to, że w pewnym momencie na boisku pojawia się dwóch lub trzech piłkarzy z zapasem sił.
Tak właśnie prezentują się najważniejsze zasady piłki nożnej. Skoro wiesz już, jakie są wymiary boiska piłkarskiego, jakie są najważniejsze rzuty i co to spalony w piłce nożnej, możesz z większą świadomością zacząć uprawiać ten sport lub wcielić się w rolę kibica.
Więcej sportowych poradników znajdziesz w dziale Trenuję.
Komentarze (0)